موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) بیماری آسکوربوت آشکار و تحت بالینی.
بزرگسالان: مقدار 250-100 میلیگرم، بر اساس شدت بیماری از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی، 2-1 بار در روز مصرف میشود. مقدار نگهدارنده mg/day 50 است.
کودکان: مقدار mg/day 300-100 بر اساس شدت بیماری، از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.مقدار نگه دارنده mg/day 35 است.
شیرخواران: مقدار mg/day 50-100 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف می شود.
ب) سوختگیهای وسیع، تأخیر در ترمیم شکستگی یا زخم ، ترمیم زخم بعد از اعمال جراحی، حالات مزمن بیماری یا تب شدید.
بزرگسالان: مقدار mg/day 500-200 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.
کودکان: مقدار mg/day 200-100 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.
پ) جهت جلوگیری از کمبود اسید آسکوربیک در بیمارانی که دچار فقر غذایی یا افزایش نیاز به اسید آسکوربیک هستند.
بزرگسالان: مقدار mg/day 60-45 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.
دوران بارداری یا شیردهی: حداقل مقدار mg/day 60 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.
کودکان: حداقل مقدار mg/day 40 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.
نوزادان: حداقل مقدار mg/day 35 از راه خوراکی یا به صورت تزریق زیر جلدی، عضلانی یا وریدی مصرف میشود.
ت) تقویت عمل متنامین در اسیدی کردن ادرار.
بزرگسالان: مقدار g/day 12-4 در مقادیر منقسم مصرف میشود.
ث) قبل از عمل گاسترکتومی.
بزرگسالان: مقدار g/day 1 به مدت 7-4 روز مصرف میشود.
ج) داروی کمکی در درمان متهموگلوبینمی ایدیوپاتیک.
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار mg/day 600-300 در مقادیر منقسم مصرف میشود.
عوارض جانبی:
ملاحظات اختصاصی
1- مقادیر زیاد اسید آسکوربیک (mg/day 1000) باید به صورت منقسم مصرف شود، زیرا بدن فقط مقدار محدودی را مصرف کرده و باقیمانده دارو از طریق ادرار دفع میشود. مقادیر زیاد این ویتامین ممکن است pH روده کوچک را افزایش دهد و جذب ویتامین B12 را مختل سازد. مقدار مصرف مجاز روزانه اسید آسکوربیک برای کودکان 45-35 میلیگرم و برای بزرگسالان 60-50 میلیگرم است.
2- قرصهای جوشان در یک لیوان آب حل شده و بلافاصله مصرف شوند.
3- تزریق وریدی این ویتامین به آهستگی انجام شود.
4- مواردی که میزان متابولیسم بدن را بالا میبرند (پُرکاری تیروئید، تب، عفونت، سوختگیها و سایر آسیبدیدگیهای شدید، حالات بعد از جراحی، بیماری نئوپلاستیک و اعتیاد مزمن به الکل)، احتیاج به اسید آسکوربیک را به میزان قابل ملاحظهای افزایش میدهند.
5- گزارش شده است بیمارانی که قرصهای خوراکی جلوگیریکننده از بارداری مصرف میکنند، به مکملهای اسید آسکوربیک نیاز دارند.
6- افرادی که سیگار میکشند به مقادیر بیشتر اسید آسکوربیک نیاز دارند، زیرا این ویتامین در این افراد سریعتر اکسیده شده و دفع میشود.
7- این ویتامین در بیماران مبتلا به بیکفایتی کار کلیه با احتیاط تجویز شود، زیرا اسید آسکوربیک بهطور طبیعی از طریق ادرار دفع میشود.
8- افرادی که میوهجات و سبزیجات کم مصرف میکنند، ممکن است دچار کمبود اسید آسکوربیک شوند. افراد سالخورده و تهیدست، بیمارانی که محدودیت مصرف غذایی دارند، بیمارانی که به مدت طولانی تحت درمان با مایعات تزریق وریدی یا همودیالیز هستند و معتادان به الکل یا مواد مخدر، باید از نظر کمبود این ویتامین پیگیری شوند.
9- نشانههای بارز کمبود اسید آسکوربیک عبارتاند از:
تحریکپذیری، اختلالات عاطفی، ضعف عمومی، رنگپریدگی پوست، بیاشتهایی، حساس شدن به لمس، درد مفصلی و اندام، افزایش فولیکولی ضخامت لایه شاخی پوست (به خصوص بر روی رانها و کفلها)، ایجاد کبودی (به سهولت)، پتشی، اسهال خونی، تأخیر در ترمیم ، شُل شدن دندانها، حساسیت، تورم و خونریزی از لثهها، کمخونی.
10- محلولهای اسید آسکوربیک دور از نور نگه داشته شود.
تداخل دارویی:
اثر بر آزمایشهای تشخیصی
اسید آسکوربیک یک ماده احیاکننده قوی است. این ویتامین نتایج آزمونهایی را که بر اساس واکنشهای اکسیداسیون- احیا انجام میگیرند، تغییر میدهد.
مقادیر زیاد اسید آسکوربیک (بیش از 500 میلیگرم) ممکن است موجب حصول نتایج منفی کاذب در آزمون سنجش گلوکز با استفاده از روش گلوکز اکسیداز یا حصول نتایج مثبت کاذب در آزمونهایی شود که با استفاده از روش احیای مس یا معرف بندیکت انجام میگیرند.
اسید آسکوربیک نباید به مدت 72-48 ساعت قبل از انجام آزمون وابسته به آمین برای جستجوی خون مخفی در مدفوع مصرف شود (ممکن است نتیجه منفی کاذب بروزکند).
بر اساس نوع معرف مورد مصرف، اسید آسکوربیک ممکن است موجب تداخل با سایر آزمونهای تشخیصی نیز شود.
مکانیسم اثر:
مکانیسم اثر
اسید آسکوربیک به عنوان یک ویتامین ضروری در عمل اکسیداسیون - احیای تنفس سلولی نقش دارد. این ویتامین برای تشکیل و ابقای مواد زمینهای داخل سلولی و کلاژن بدن ضروری است. اسید آسکوربیک در بدن بهطور قابل برگشت به اسید دهیدروآسکوربیک اکسیده میشود و در متابولیسم تیروزین، تبدیل اسید فولیک به اسید فولینیک، متابولیسم کربوهیدرات، مقاومت در مقابل عفونتها، و تنفس سلولی تأثیر میگذارد. کمبود اسید آسکوربیک موجب بیماری اسکوربوت میشود. این بیماری با تغییرات دژنراتیو مویرگها ، استخوان و بافت همبند مشخص میشود. مصرف مقادیر کافی از اسید آسکوربیک بهطور کامل نشانههای کمبود اسید آسکوربیک را برطرف میسازد. اطلاعات موجود در مورد استفاده از اسید آسکوربیک به عنوان یک اسیدیکننده ادرار محدود است.
فارماکوکینتیک
جذب: بعد از مصرف خوراکی، اسید آسکوربیک به راحتی جذب میشود. بعد از مصرف مقادیر زیاد این ویتامین، جذب آن ممکن است محدود شود، زیرا این ویتامین توسط یک عمل فعال جذب میشود. همچنین، جذب آن ممکن است در بیماران مبتلا به اسهال یا بیماریهای گوارشی کاهش یابد. غلظت طبیعی اسید آسکوربیک در پلاسما حدود mcg/ml 20-10 است. غلظت پلاسمایی کمتر از 1.5 mcg/ml با بیماری اسکوربوت همراه است. با این وجود، غلظت لکوسیتی این ویتامین (اگرچه معمولاً اندازهگیری نمیشود) ممکن است اشباع اسید آسکوربیک در بافتها را بهتر منعکس سازد. حدود 1.5 گرم اسید آسکوربیک در بدن ذخیره میشود. طی 5-3 ماه کمبود اسید آسکوربیک، علائم بالینی بیماری آسکوربوت ظاهر میشود.
پخش: بهطور گسترده در بدن انتشار مییابد. غلظت زیادی از ویتامین در کبد، لکوسیتها، پلاکتها، بافتهای غدهای و عدسی چشم یافت میشود. از جفت عبور میکند؛ غلظت آن در خون بند ناف معمولاً 4-2 برابر غلظت خونی مادر است. در شیر ترشح میشود.
متابولیسم: در کبد متابولیزه میشود.
دفع: بهطور قابل برگشت به اسید دهیدروآسکوربیک اکسیده میشود. مقادیری از آن به ترکیبات غیر فعال متابولیزه میشود که از طریق ادرار دفع میگردد. آستانه بازجذب کلیوی دارو حدود mcg/ml 14 است. زمانی که بدن از اسید آسکوربیک اشباع میشود و غلظت خونی آن از حد آستانه بازجذب کلیوی تجاوز میکند، این ویتامین به صورت تغییر نیافته از طریق ادرار دفع میگردد. دفع کلیوی اسید آسکوربیک بهطور غیر مستقیم به غلظت خونی دارو بستگی دارد. اسید آسکوربیک توسط همودیالیز نیز از بدن خارج میشود.
موارد منع مصرف و احتیاط:
تداخل دارویی
مصرف همزمان مقادیر زیاد اسید آسکوربیک (بیش از g/day 2) با داروهای اسیدی ممکن است pH ادرار را کاهش داده و موجب بازجذب داروهای اسیدی از توبولهای کلیه شود. برعکس، مصرف همزمان اسید آسکوربیک با داروهای قلیایی (داروهای ضد افسردگی سهحلقهای) ممکن است موجب کاهش بازجذب و اثر درمانی داروهای قلیایی شود.
مصرف همزمان با سولفونامیدها ممکن است موجب تشکیل بلور شود.
مصرف همزمان با آهن، آن را در حالت فرّو نگه داشته و جذب آهن را در دستگاه گوارش افزایش میدهد، اما این افزایش قابل ملاحظه نیست. گاهی اوقات ترکیب 30 میلیگرم آهن با 200 میلیگرم اسید آسکوربیک توصیه میشود.
مصرف همزمان با وارفارین ممکن است اثر ضد انعقادی آن را مهار سازد.
مصرف همزمان با اتینیل استرادیول ممکن است غلظت پلاسمایی اتینیل استرادیول را افزایش دهد.
استعمال دخانیات ممکن است غلظت سرمی اسید آسکوربیک را کاهش داده و در نتیجه مقدار مصرف مورد نیاز به این ویتامین را افزایش دهد.
سالیسیلاتها برداشت اسید آسکوربیک توسط گلبولهای سفید و پلاکتها را مهار میسازد. اگرچه هیچگونه شواهدی در مورد ابتلا به کمبود اسید آسکوربیک ناشی از سالیسیلاتها وجود ندارد، ولی بیمارانی که مقادیر زیاد سالیسیلاتها را بهطور همزمان با مکملهای اسید آسکوربیک مصرف میکنند، باید از نظر بروز نشانههای کمبود اسید آسکوربیک تحت نظر باشند.
عوارض جانبی:
ملاحظات اختصاصی
1- مقادیر زیاد اسید آسکوربیک (mg/day 1000) باید به صورت منقسم مصرف شود، زیرا بدن فقط مقدار محدودی را مصرف کرده و باقیمانده دارو از طریق ادرار دفع میشود. مقادیر زیاد این ویتامین ممکن است pH روده کوچک را افزایش دهد و جذب ویتامین B12 را مختل سازد. مقدار مصرف مجاز روزانه اسید آسکوربیک برای کودکان 45-35 میلیگرم و برای بزرگسالان 60-50 میلیگرم است.
2- قرصهای جوشان در یک لیوان آب حل شده و بلافاصله مصرف شوند.
3- تزریق وریدی این ویتامین به آهستگی انجام شود.
4- مواردی که میزان متابولیسم بدن را بالا میبرند (پُرکاری تیروئید، تب، عفونت، سوختگیها و سایر آسیبدیدگیهای شدید، حالات بعد از جراحی، بیماری نئوپلاستیک و اعتیاد مزمن به الکل)، احتیاج به اسید آسکوربیک را به میزان قابل ملاحظهای افزایش میدهند.
5- گزارش شده است بیمارانی که قرصهای خوراکی جلوگیریکننده از بارداری مصرف میکنند، به مکملهای اسید آسکوربیک نیاز دارند.
6- افرادی که سیگار میکشند به مقادیر بیشتر اسید آسکوربیک نیاز دارند، زیرا این ویتامین در این افراد سریعتر اکسیده شده و دفع میشود.
7- این ویتامین در بیماران مبتلا به بیکفایتی کار کلیه با احتیاط تجویز شود، زیرا اسید آسکوربیک بهطور طبیعی از طریق ادرار دفع میشود.
8- افرادی که میوهجات و سبزیجات کم مصرف میکنند، ممکن است دچار کمبود اسید آسکوربیک شوند. افراد سالخورده و تهیدست، بیمارانی که محدودیت مصرف غذایی دارند، بیمارانی که به مدت طولانی تحت درمان با مایعات تزریق وریدی یا همودیالیز هستند و معتادان به الکل یا مواد مخدر، باید از نظر کمبود این ویتامین پیگیری شوند.
9- نشانههای بارز کمبود اسید آسکوربیک عبارتاند از:
تحریکپذیری، اختلالات عاطفی، ضعف عمومی، رنگپریدگی پوست، بیاشتهایی، حساس شدن به لمس، درد مفصلی و اندام، افزایش فولیکولی ضخامت لایه شاخی پوست (به خصوص بر روی رانها و کفلها)، ایجاد کبودی (به سهولت)، پتشی، اسهال خونی، تأخیر در ترمیم ، شُل شدن دندانها، حساسیت، تورم و خونریزی از لثهها، کمخونی.
10- محلولهای اسید آسکوربیک دور از نور نگه داشته شود.
اطلاعات دیگر:
طبقهبندی فارماكولوژیك: مکمل.
طبقهبندی درمانی: ویتامین (محلول در آب).
طبقهبندی مصرف در بارداری: رده A (اگر بیش از مقادیر توصیه شده مصرف شود، رده C)
نکات قابل توصیه به بیمار
1- مرکبات، سبزیجات، گوجهفرنگی، فلفل سبز و سیبزمینی بهترین منابع غذایی برای اسید آسکوربیک هستند.
2- در ظروف حاوی غذا و آبمیوه را محکم بپوشانید و حتیالامکان آنها را زودتر استفاده کنید.
3- در صورت ابتلا به کمبود اسید آسکوربیک، سیگار نکشید یا آن را کاهش دهید. مقدار مصرف مورد نیاز اسید آسکوربیک در افراد سیگاری بیشتر است.
4- از مصرف مقادیر زیاد اسید آسکوربیک در موارد زیر خودداری کنید:
سابقه ابتلا به سنگ کلیه، دیابت، در صورت انجام آزمون جستجوی خون مخفی در مدفوع، محدودیت مصرف سدیم، درمان با داروهای ضد انعقاد.
مصرف در كودكان: شیرخوارانی که فقط از شیر گاو تغذیه می کنند، به مکملهای اسید آسکوربیک احتیاج دارند.
مصرف در شیردهی: اسید آسکوربیک در شیر ترشح میشود و در دوران شیردهی باید با احتیاط تجویز شود.
عوارض جانبی
اعصاب مرکزی: غش یا سرگیجه (با تزریق وریدی سریع)، خستگی، سردرد، بیخوابی.
پوست: ناراحتی در محل تزریق.
دستگاه گوارش: اسهال، سوزش اپیگاستر، تهوع، استفراغ، دلپیچه.
ادراری - تناسلی: سنگهای ادراری اگزالاتی یا اوراتی.
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی: مصرف مقادیر زیاد اسید آسکوربیک به صورت تزریقی، بعد از اشباع ساختن بافتها از طریق کلیه دفع میشود و به ندرت تجمع مییابد. عوارض جانبی یا مسمومیت وخیم شایع نیست.
درمان: عوارض جانبی شدید احتیاج به قطع درمان دارد.
اشكال دارویی:
اشكال دارویی:
Injection: 100 mg/ml, 5ml
اطلاعات دیگر:
طبقهبندی فارماكولوژیك: مکمل.
طبقهبندی درمانی: ویتامین (محلول در آب).
طبقهبندی مصرف در بارداری: رده A (اگر بیش از مقادیر توصیه شده مصرف شود، رده C)
نکات قابل توصیه به بیمار
1- مرکبات، سبزیجات، گوجهفرنگی، فلفل سبز و سیبزمینی بهترین منابع غذایی برای اسید آسکوربیک هستند.
2- در ظروف حاوی غذا و آبمیوه را محکم بپوشانید و حتیالامکان آنها را زودتر استفاده کنید.
3- در صورت ابتلا به کمبود اسید آسکوربیک، سیگار نکشید یا آن را کاهش دهید. مقدار مصرف مورد نیاز اسید آسکوربیک در افراد سیگاری بیشتر است.
4- از مصرف مقادیر زیاد اسید آسکوربیک در موارد زیر خودداری کنید:
سابقه ابتلا به سنگ کلیه، دیابت، در صورت انجام آزمون جستجوی خون مخفی در مدفوع، محدودیت مصرف سدیم، درمان با داروهای ضد انعقاد.
مصرف در كودكان: شیرخوارانی که فقط از شیر گاو تغذیه می کنند، به مکملهای اسید آسکوربیک احتیاج دارند.
مصرف در شیردهی: اسید آسکوربیک در شیر ترشح میشود و در دوران شیردهی باید با احتیاط تجویز شود.
عوارض جانبی
اعصاب مرکزی: غش یا سرگیجه (با تزریق وریدی سریع)، خستگی، سردرد، بیخوابی.
پوست: ناراحتی در محل تزریق.
دستگاه گوارش: اسهال، سوزش اپیگاستر، تهوع، استفراغ، دلپیچه.
ادراری - تناسلی: سنگهای ادراری اگزالاتی یا اوراتی.
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی: مصرف مقادیر زیاد اسید آسکوربیک به صورت تزریقی، بعد از اشباع ساختن بافتها از طریق کلیه دفع میشود و به ندرت تجمع مییابد. عوارض جانبی یا مسمومیت وخیم شایع نیست.
درمان: عوارض جانبی شدید احتیاج به قطع درمان دارد.
برگرفته از : دارونما